Το σημερινό άρθρο είναι ψυχολογικής φύσης και παρόλο που είναι αρκετά μεγάλο, αποφάσισα να το δημοσιεύσω ολόκληρο γιατί θεωρώ πως η Νίκη έχει κάνει εξαιρετική δουλειά. Απολαύστε το…
Πόσο πραγματικά χρειάζεται ένα μωρό τη μητέρα του; Κατά πόσο ισχύει αυτό που λένε «Μην το παίρνεις συνέχεια αγκαλιά, θα κακομάθει» ή «Άσ’ το να κλάψει λίγο, κακό δεν θα του κάνει»; Πόσο «κακό» κάνουν πραγματικά οι αγκαλιές στο μωρό και η άμεση ικανοποίηση των αναγκών τους; Ορισμένοι γονείς ανησυχούν ότι θα «κακομάθουν» το παιδί τους αν του δείχνουν ότι αποτελεί το επίκεντρο της προσοχής τους. Ωστόσο, άλλο είναι να εστιάζετε την προσοχή σας στο παιδί σας και τις ανάγκες του και άλλο να περιστρέφεται η ζωή σας αποκλειστικά γύρω από το παιδί σας.
Όλο και περισσότερες είναι οι έρευνες που τονίζουν τα μακροπρόθεσμα οφέλη του λεγόμενου «Attachment Parenting» για την ανατροφή των παιδιών κυρίως κατά τα 3 πρώτα έτη της ζωής του. Στόχος του είναι να αναπτύξει το παιδί ασφαλή προσκόλληση στον πρωτεύοντα φροντιστή, που συνήθως είναι η μητέρα. Η ασφαλής αυτή προσκόλληση συμβάλλει στην ισορροπημένη και υγιή ψυχοσυναισθηματική εξέλιξη αλλά και την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών. Το σημαντικό είναι να αναλύσουν οι γονείς τι είναι αυτό που τους επικοινωνεί το παιδί τους και να ανταποκριθούν αναλόγως. Τα μωρά, μην έχοντας την ικανότητα να ρυθμίζουν την συναισθηματικη τους ισορροπία, χρειάζονται ήρεμους και στοργικούς γονείς να τους διδάξουν πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Το στοργικό άγγιγμα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού για φυσική επαφή, αγάπη, ασφάλεια, διέγερση και κίνηση. Με τον ίδιο τρόπο, οι σφιχτές αγκαλιές, τα χάδια, το μασάζ και το σωματικό παιχνίδι είναι παράγοντες που βοηθούν στην εγκαθίδρυση μιας υγιούς σχέσης ανάμεσα στον γονέα και το μωρό.
Τα νήπια με ασφαλή προσκόλληση τείνουν να είναι υγιέστερα, να παρουσιάζουν λιγότερες εκρήξεις θυμού και να γίνονται ευσυνείδητα. Καθώς μεγαλώνουν, γίνονται πιο συνεργάσιμα με τους γονείς, τα πηγαίνουν καλύτερα με τους συνομηλίκους, μαθαίνουν πιο γρήγορα στο σχολείο, έχουν μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και είναι πιο ευέλικτα και ανθεκτικά κάτω από συνθήκες πίεσης.
O Dr Sears, παιδίατρος, ένθερμος υποστηρικτής του Attachment Parenting και συγγραφέας αρκετών σχετικών βιβλίων, αναφέρεται στα 7 B’s, που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της ασφαλούς προσκόλλησης:
Birth bonding: Οι ημέρες και οι εβδομάδες μετά τη γέννηση αποτελούν μία ευαίσθητη περίοδο, κατά την οποία οι μητέρες και τα μωρά βρίσκονται διαρκώς μαζί. Η στενή προσκόλληση αμέσως μετά τη γέννηση και έπειτα, επιτρέπει στις φυσικές και βιολογικές συμπεριφορές προσκόλλησης του παιδιού αλλά και στις διαισθητικές και βιολογικές ικανότητες φροντίδας της μητέρας να αναπτυχθούν και να «συναντηθούν». Εφόσον δεν συντρέχουν λόγοι υγείας ή αναγκαιότητα να επιστρέψει στη δουλειά, καλό θα ήταν η μητέρα να μην αποχωρίζεται το βρέφος, αν δύναται, για την περίοδο των τριών πρώτων ετών, και να ξεκινά την κοινή τους ζωή από την στιγμή της γέννησής του και όχι από την ημέρα της επιστροφής τους στο σπίτι από το μαιευτήριο.
Breast feeding: Θηλάζουμε το παιδί σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες και απαιτήσεις τουλάχιστον κατά τα πρώτα δύο έτη. Ο θηλασμός βοηθάει τη μητέρα να κατανοήσει καλύτερα τα «σημάδια» του μωρού της, τη γλώσσα του σώματός του και, έτσι, αρχίζει να το γνωρίζει.
Baby wearing: Ένα μωρό μαθαίνει πολλά στα χέρια ενός πολυάσχολου φροντιστή. Για παράδειγμα, τα παιδιά στο μάρσιπο είναι λιγότερο ανήσυχα και περνούν πολύ χρόνο σε κατάσταση ήσυχης εγρήγορσης, μια κατάσταση στην οποία μαθαίνουν πολλά σε σχέση με το περιβάλλον τους. Το «κουβάλημα» του μωρού βελτιώνει και την ευαισθησία των γονέων. Επειδή το μωρό είναι τόσο κοντά στη μητέρα, αυτή το μαθαίνει καλύτερα. Η εγγύτητα προάγει την οικειότητα.
Bedding close to baby: Οι γονείς μοιράζονται το κρεβάτι τους με το παιδί ή έχουν την κούνια του δίπλα στο δικό τους, ώστε να βρίσκονται κοντά του και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Από τη στιγμή που οι νυχτερινές ώρες είναι τρομακτικές για τους μικρούς ανθρώπους, ο κοινός ύπνος ελαχιστοποιεί το άγχος του νυχτερινού αποχωρισμού και βοηθά το μωρό να μάθει ότι ο ύπνος είναι μια ευχάριστη και χωρίς φόβο κατάσταση.
Belief in the language value of your baby’s cry: Το κλάμα του μωρού είναι ένα σημάδι για την επιβίωση του μωρού και την ανάπτυξη των γονέων. Η ευαισθητοποιημένη ανταπόκριση στο κλάμα του μωρού «χτίζει» σχέσεις
εμπιστοσύνης. Τα μωρά αναμένουν ότι τα άτομα φροντίδας θα ανταποκριθούν στις ανάγκες τους. Οι γονείς σταδιακά μαθαίνουν να εμπιστεύονται την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται κατάλληλα στις ανάγκες του μωρού τους. Αυτό αυξάνει το επίπεδο επικοινωνίας παιδιών – γονέων. Τα μικροσκοπικά μωρά κλαίνε για να επικοινωνήσουν, όχι για να χειραγωγήσουν.
Beware of baby trainers: Το Attachment Parenting απορρίπτει τις ποικίλες μεθόδους «εκπαίδευσης» του παιδιού (π.χ. αδιαφορία για το κλάμα του, τιμωρίες, καρεκλάκια σκέψης, προειδοποιήσεις, συστήματα ανταμοιβής). Αυτή η «ευκολία» στην ανατροφή των παιδιών έχει βραχυπρόθεσμα οφέλη, αλλά μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και δεν ενδείκνυται για εφαρμογή. Αυτά τα πιο συγκρατημένα πρότυπα γονεϊκότητας δημιουργούν μια απόσταση ανάμεσα στους γονείς και στο μωρό τους και τους εμποδίζουν να έρθουν σε βαθιά αλληλεπίδραση μαζί του, αδυνατώντας, εν τέλει, να καταστούν οι ίδιοι «ειδικοί» για το παιδί τους.
Balance: Αν θέλετε να προσφέρετε τα πάντα στο μωρό σας, είναι εύκολο να παραμελήσετε τις ανάγκες τις δικές σας και του γάμου σας. Το κλειδί, όμως, για να υπάρξει ισορροπία στη γονεϊκότητα είναι να ανταποκρίνεστε κατάλληλα στο μωρό σας – γνωρίζοντας πότε να πείτε «ναι» και πότε να πείτε «όχι» και να έχετε τη σοφία να πείτε «ναι» στον εαυτό σας όταν το έχετε ανάγκη (π.χ. ένα διάλειμμα ξεκούρασης από τις διάφορες δουλειές)
Ένα βασικό όφελος του Attachment Parenting είναι ότι βοηθά τα παιδιά να είναι σωματικά και ψυχολογικά υγιή. Το Attachment Parenting εμποδίζει τις καταστροφικές επιπτώσεις των μακρόχρονων περιόδων κλάματος και μετριάζει τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλούνται από τις στρεσογόνες καταστάσεις. Η έκθεση σε υψηλά επίπεδα στρες, ιδιαίτερα χωρίς την στενή επαφή με μια φιγούρα προσκόλλησης, όπως ο γονέας, ή την απόλυτη απουσία αυτού, μπορεί να έχει καταστροφική επίδραση στον εγκέφαλο του βρέφους πιθανώς μη αναστρέψιμη. Μία τέτοιου είδους «βλάβη» μπορεί να οδηγήσει σε διαταραγμένη ανάπτυξη, μάθηση και συναισθηματική ρύθμιση, αυξάνοντας την πιθανότητα εμφάνισης σοβαρών προβλημάτων σε ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών που έχουν βιώσει μόνα τους ιδιαίτερα στρεσογόνες συνθήκες (π.χ. αδιαφορία του φροντιστή σε επιτακτική ανάγκη του μωρού).
Με την άμεση ανταπόκριση στα σημάδια (αιτήματα και ανάγκες) του παιδιού και ειδικότερα την ανακούφιση της δυσφορίας στην παιδική ηλικία, οι γονείς παρέχουν ένα θερμό και δεκτικό περιβάλλον για τα παιδιά. Συγκεκριμένα, τόσο η θερμή και θετική χροιά των αλληλεπιδράσεων όσο και η ανακούφιση της δυσφορίας, ενισχύουν την αναζήτηση της επαφής με τους γονείς, γεγονός ιδιαίτερα καταλυτικό για την δημιουργία ασφαλούς προσκόλλησης. Αντίθετα, όταν οι γονείς επιδεικνύουν αδιαφορία απέναντι στο παιδί, ειδικά σε περιπτώσεις συναισθηματικής πίεσης και δυσφορίας (π.χ. στεναχωρημένο, απογοητευμένο), το παιδί λαμβάνει το μήνυμα και παγιώνει σταδιακά την πεποίθηση ότι δεν μπορεί να βασιστεί στον γονέα για να καθησυχαστεί.
Σε σχετική συμπεριφορική έρευνα σχετικά με την ανταπόκριση στο κλάμα οι υποθέσεις ήταν αμφιλεγόμενες, με ορισμένους να υποστηρίζουν ότι η ανταπόκριση στο κλάμα του παιδιού θα το ενίσχυε και θα αύξανε την πιθανότητα εμφάνισής του (π.χ. Gewirtz & Boyd, 1977). Η απάντηση του Attachment Parenting αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα . Αρχικά, για τα μικρότερα παιδιά, το κλάμα είναι ο μόνος τρόπος που έχουν για να επικοινωνήσουν με τους φροντιστές όταν χρειάζονται κάτι. Αυτό το κλάμα έχει ως αιτιολογικό παράγοντα συνήθως κάποια σωματική ενόχληση (π.χ. πόνος, ζέστη κ.ά.) ή αποσκοπεί στην ικανοποίηση βασικών σωματικών αναγκών (π.χ. πείνα, δίψα κ.ά.). Από τη στιγμή που το κλάμα προκαλείται από τα παραπάνω «έντονα» ερεθίσματα, η ανταπόκριση του γονέα σχετίζεται μόνο με την ικανοποίηση αυτών των ερεθισμάτων-αναγκών. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι κακομαθαίνει το παιδί. Κατά δεύτερον, σε αυτό το αρχικό σημείο ανάπτυξης του παιδιού, οι γονείς ακόμα «μαθαίνουν» το βρέφος τους αλλά και πώς να παρεμβαίνουν στις διάφορες «καταστάσεις» που προκύπτουν. Καθώς εξοικειώνονται περισσότερο με το παιδί, μπορούν να αρχίσουν να καταλαβαίνουν και να προβλέπουν τις ανάγκες – σημάδια του παιδιού καλύτερα, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στα μηνύματα που προοιωνίζουν το κλάμα. Έτσι, το Attachment Parenting, τόσο για τα βρέφη όσο και για τα μεγαλύτερα παιδιά, μειώνει τη δυσφορία, και στις περισσότερες περιπτώσεις με έναν προληπτικό τρόπο.
Ένα άλλο όφελος των μεθόδων που χρησιμοποιεί το « Attachment Parenting» είναι ότι βοηθά το παιδί να γίνει πιο ανθεκτικό και, εν τέλει, πιο ανεξάρτητο. Η αποτελεσματική ρύθμιση των συναισθημάτων συμβάλλει και στην ανάπτυξη της ανθεκτικότητας. Από την αρχή της ανάπτυξης του παιδιού ο γονέας είναι πιο ενεργός στο να βοηθήσει το παιδί να ρυθμίσει τα συναισθήματά του, ιδιαίτερα τα αρνητικά συναισθήματα, με πρακτικές όπως το κράτημα, τον κοινό ύπνο, το συχνό θηλασμό και την ανταπόκριση στο κλάμα. Εάν ένας γονέας χρησιμοποιεί τις πρακτικές αυτές με τρόπο που είναι προσαρμοσμένος και ικανοποιεί τις ανάγκες του παιδιού, είναι πιο πιθανό το παιδί να αναπτύξει μια σχέση ασφαλούς προσκόλλησης με τον γονέα. Η σχέση ασφαλούς προσκόλλησης λειτουργεί ως ένα σύστημα ρύθμισης των συναισθημάτων, μέσα στο οποίο το παιδί είναι πιο ενεργό. Όταν το παιδί είναι στενοχωρημένο ή φοβισμένο, αναζητά την επαφή με το γονέα. Όταν τα συναισθήματά του είναι υπό έλεγχο, μπορεί να συνεχίσει την εξερεύνηση του κόσμου.
Έχοντας μία ασφαλή βάση, το παιδί μπορεί να αρχίσει να κινείται πιο εύκολα από το γνωστό στο άγνωστο. Η νοητική παρουσία της μητέρας επιτρέπει στο παιδί να «κουβαλά» τη μητέρα μαζί του καθώς απομακρύνεται από αυτήν για να ανακαλύψει και να μάθει το περιβάλλον του. Τα βρέφη με ασφαλή προσκόλληση στη μητέρα τους, παρουσιάζουν λιγότερο άγχος όταν απομακρύνονται για να ανακαλύψουν τα παιχνίδια τους. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, αυτά τα παιδιά επικοινωνούν σωματικά και νοητικά με την μητέρα τους για να επιβεβαιώσουν την παρουσία της και να συνεχίσουν την εξερεύνηση.
Τέλος, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε με οικογένειες στις οποίες οι γονείς έχουν διαλέξει τον κοινό ύπνο με τα παιδιά τους από την αρχή, τα παιδιά προσχολικής ηλικίας φαίνεται να είναι πιο αυτάρκη και να δείχνουν μεγαλύτερη κοινωνική ανεξαρτησία (Keller & Goldberg, 2004). Στην έρευνα αυτή, τα αποτελέσματα αναπροσαρμόζονται ανάλογα με συμπεριφορές, όπως το να είναι το παιδί σε θέση να ντύνεται μόνο του και να λύνει τα προβλήματα με συνομηλίκους χωρίς την παρέμβαση μεγαλύτερων. Σε μια σχετική έρευνα, παιδιά προσχολικής ηλικίας με ασφαλή προσκόλληση κατά τη βρεφική ηλικία εμφάνισαν μικρότερη εξάρτηση σε σχέση με εκείνα που είχαν αναπτύξει ανασφαλή προσκόλληση σαν βρέφη (Sroufe, Fox, & Pancake, 1983).
Το μωρό πέρασε εννέα μήνες στην κοιλιά της μητέρας του, πράγμα που σημαίνει πως για όλο αυτό το χρονικό διάστημα ήταν ένα με τη μητέρα του. Αυτή η ενότητα χρειάζεται να διατηρηθεί για όσο το παιδί την έχει ανάγκη, δηλαδή, κυρίως για τα πρώτα του χρόνια στη ζωή. Όταν ικανοποιούμε μια οποιαδήποτε ανάγκη του και δεν την αγνοούμε, το παιδί, αποκτώντας την αντίστοιχη θετική εμπειρία, στρέφεται σε νέες εξερευνήσεις του περιβάλλοντός του, περνώντας ομαλά από τα διάφορα στάδια της ανάπτυξης. Όσο περισσότερο ανταποκρίνεστε στις ανάγκες του μικρού παιδιού σας, τόσο πιο ανεξάρτητο θα γίνει ως έφηβος και ως ενήλικας. Γι’ αυτό, κοιμηθείτε με το παιδί σας, αγκαλιάστε το παιδί σας, περάστε όσο πιο πολύ χρόνο μπορείτε μαζί του. Δώστε του όλη την αγάπη και τη φροντίδα σας γιατί είναι το καλύτερο δώρο που μπορείτε να του κάνετε.
“Ευχαριστώ τη Νίκη γνωστή και από τη σελίδα της The psychology secrets για το φοβερό άρθρο που μας αφιέρωσε και φυσικά για το χρόνο και τον κόπο που κατέθεσε. Στη σελίδα της μπορείτε να βρείτε απίστευτο υλικό σε θέματα ψυχολογίας για εσάς, τα παιδιά σας, τις μεταξύ σας σχέσεις και όχι μόνο. Ειλικρινά δε βρίσκω λόγια να μιλήσω για αυτό το blog, πρέπει απλά να το παρακολουθείτε.”
——————————————————————————————————-
Προτεινόμενα βιβλία:
Arnold, N., (2010). Αναθρέφοντας τα παιδιά μας, αναθρέφουμε τον εαυτό μας. Αλκυών, Αθήνα
Gordon, T. (2009). Τα μυστικά του αποτελεσματικού γονέα. Ερευνητής, Αθήνα
Juul, J. (2001). Your competent child: Toward New Basic Values for the Family. Farrar, Straus & Giroux, N.Y.
Βιβλιογραφία:
Arnold, N., (2010). Αναθρέφοντας τα παιδιά μας, αναθρέφουμε τον εαυτό μας. Αλκυών, Αθήνα
Extra Prepare (n.d.). Attachment Parenting. Ανασύρθηκε στις 14/08/2014 από: http://guide.extraprepare.com
Markham, L., (n.d.). Attachment Parenting Pros and Cons. Ανασύρθηκε στις 14/08/2014 από: http://www.ahaparenting.com
Miller, P., M. & Commons, M., L., (2010). The Benefits of Attachment Parenting for Infants and Children: A Behavioral Developmental View. Ανασύρθηκε στις 14/08/2014 από: http://www.baojournal.com
Sears, W., (n.d.). What Attachment Parenting is: 7 Baby B’s, Ανασύρθηκεστις 14/08/2014 από: http://www.askdrsears.com
Sears, W., (n.d.). 7 Benefits of AP. Ανασύρθηκε στις 14/08/2014 από: http://www.askdrsears.com
